دمانس (زوال حافظه) چیست؟ بخش اول
دمانس چیست؟
علل دمانس
علل دمانس عبارت‌اند از:
• بیماری آلزایمر، نوعی بیماری مغزی که موجب تغییرات غیرطبیعی می‌شود؛ تغییراتی که باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌شوند.
• سایر بیماری‌ها نظیر پارکینسون، که در ابتدا بر حرکت و بعدها بر توانایی ذهنی و خلق‌و‌خو تأثیر می‌گذارد.
• گرفتگی عروق خونی مغز که موجب محدودیت جریان خون به بخش‌هایی از مغز یا سکته‌های خفیف می‌شود. همین امر موجب نوعی دمانس عروقی به نام دمانس مولتی انفرکت می‌شود.
• آسیب شدید به سر
• برخی تومورهای مغزی
• نوشیدن زیاد الکل برای بیش از 10 سال
• پرکاری یا کم‌کاری غدهٔ تیروئید
• پایین بودن سطح ویتامین B12
• برخی عفونت‌های مغزی،
• مصرف برخی داروها و واکنش به ترکیبی از داروها
• رشد ساختارهای ناهنجار در مغز به نام اجسام لویی، که موجب نوعی از دمانس به نام دمانس جسم لویی می‌شود.
و کوچک شدن بخش‌های خاصی از مغز که موجب نوع نادری از دمانس به نام دمانس فرنتو تمپورال می‌شود.
دمانس می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، افراد مبتلا به آلزایمر اغلب دچار دمانس عروقی نیز هستند.
بیماری آلزایمر و دمانس عروقی از شایع‌ترین اشکال دمانس در سالمندان هستند که درمان ندارند؛ اما می‌توان آن‌ها را طوری درمان کرد که موجب بهبود عملکرد و کیفیت زندگی و کاهش روند بدترشدن علائم بیماری شود. تقریباً 70 درصد تمام موارد دمانس به بیماری آلزایمر مربوط و تنها 10 درصد به دمانس عروقی مربوط می‌شود.
عوامل خطر دمانس
عوامل خطر بیماری آلزایمر
عوامل خطر دمانس عروقی
اختلال شناختی خفیف (MCI)
علائم بیماری آلزایمر و دمانس عروقی
بیماری آلزایمر و دمانس عروقی اختلالاتی پیش‌رونده هستند. این بدان معناست که تغییر ایجادشده در توانایی ذهنی، خلقی، شخصیتی و رفتاری تدریجی است و با گذشت زمان بدتر می‌شود. روند پیشرفت بیماری دمانس از فردی به فرد دیگر متغیر است. در اثر سکتهٔ خفیف یا انسداد عروق خونی که منجر به محدودیت جریان خون به بخش‌های خاصی از مغز می‌شود، علائم بیماری عروقی نیز معمولاً بدتر می‌شود.
از دست دادن حافظه معمولاً اولین و قابل‌توجه‌ترین نشانهٔ بیماری آلزایمر است. علائم دمانس عروقی بستگی به محل انسداد عروق خونی دارد. علاوه بر شایع‌ترین علائم این بیماری، سکته‌های خفیف (TIAs) و انسداد عروق خونی می‌توانند باعث از دست رفتن بینایی، شنوایی و فلج‌شدن یک سمت بدن شوند.
علائم شایع بیماری آلزایمر و دمانس عروقی شامل افزایش گیجی و بیشتر شدن مشکلات در خصوص انجام کارهای روزمره است.
مشکلات اولیه
• یادآوری. افرادی که به‌تازگی دچار آلزایمر شده‌اند، ممکن است برخی اوقات در یادآوردن اسامی، کلمات یا محل قرار دادن لوازمشان دچار مشکل شوند. این مشکل با دمانس پیشرفته فرق دارد. در دمانس پیشرفته، فرد به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند افراد نزدیک به خود را بشناسد.
• توجه کردن
• انجام کارهای روزمره نظیر خرید، آشپزی یا مصرف دارو.
• استفاده از زبان و درک آن. این مشکل به شدت بیماری آلزایمر پیشرفته نیست. در مرحلهٔ پیشرفتهٔ بیماری، افراد ممکن است حتی نتوانند در گفت‌و‌گوها شرکت کنند.
• تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و مرتب شدن
• یافتن مسیر از مکانی آشنا به مکانی دیگر
مشکلات بعدی
• راه رفتن. خطر زمین خوردن در افراد مبتلا به دمانس بسیار بالاست. همین امر می‌تواند موجب جراحات جدی یا کشنده شود.
• مراقبت از خود، از جمله پوشیدن لباس، استحمام و درنهایت خوردن.
• کنترل روده‌ها و مثانه.
مشکلات رفتاری
افراد مبتلا به بیماری آلزایمر یا دمانس عروقی علاوه بر تغییر توانایی ذهنی‌شان، ممکن است «علائم رفتاری دمانس» را نیز از خود بروز دهند، نظیر:
• تغییر در خلق‌و‌خو، نظیر افزایش بی‌قراری، اضطراب یا افسردگی.
• به نظر می‌آید که تخلیه انرژی شده‌اند یا اهمیتی نمی‌دهند.
• تغییر در رفتار، نظیر پرخاشگری بیشتر یا رفتار نامناسب. رفتار پرخاشگرانه از دشنام‌گویی و تف کردن تا حملات جسمی متغیر است.
• زمانی که در خانه هستند، سرگردان و خواهان رفتن به خانه هستند.
• توهم داشتن (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارد) یا دچار وهم بودن (اعتقادات غلط، نظیر اینکه یکی از اعضای خانواده، دوستان یا پرستارشان قصد آسیب رساندن به آن‌ها یا دزدیدن چیزی از آن‌ها را دارد).
این علائم رفتاری بیشتر از سایر علائم دمانس، نظیر زوال حافظه، برای خود فرد مبتلا و پرستارانشان ناراحت‌کننده است.
به‌طورکلی، هرچه علائم دمانس شدیدتر باشد، عمر فرد مبتلا کوتاه‌تر است. سرگردانی، زمین خوردن، عدم کنترل مثانه و مشکلات رفتاری نظیر بی‌قراری و توهم با کاهش عمر فرد ارتباط دارد.
کاهش سریع توانایی ذهنی، قضاوت و رفتار که طی چند ساعت یا چند روز بروز می‌کند، ممکن است نشانهٔ دلیریوم یا بیماری دیگری باشد که نیازمند توجه پزشکی است.
در چنین مواقعی سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
