
افراد مسنتر ممکن است از داروهای مختلف استفاده کنند یا شرایط مزمنی داشته باشند که منجر به بروز مشکلات مرتبط با تعادل شوند.
اغلب شرایط مختلف با هم جمع میشوند تا مشکلات مرتبط با تعادل را ایجاد کنند. برخی از این شرایط مزمن عبارتند از:
• مشکلات گوش داخلی، از جمله سرگیجه
• مشکلات بینایی (مثلاً آب مروارید، آب سیاه، رتینوپاتی دیابتی ، یا دژنراسیون ماکولار، )
• کرخی در پا (بیماری عصب)
• التهاب مفاصل
• مشکلات قلبی یا گردش خون
• بیماری طولانی مدت سیستم عصبی (مثلاً سفت شدن بافتهای متعدد، بیماری پارکینسون، یا بیماری آلزایمر)
• مصرف داروهای مختلف
لرزش
لرزش (عدم تعادل)، یا از دست دادن تعادل در زمان ایستادن یا قدم زدن، اغلب با انواع سرگیجه همراه است. دلایل آن عبارتند از:
• مشکلات گوش داخلی. میتواند منجر به شناوری یا لرزش به خصوص در تاریکی شود.
• مشکلات بینایی. آب مروارید، دژنراسیون ماکولار، آب سیاه و کم شدن دید چشم (کاهش تیزی بینایی) عوامل خطر عدم تعادل هستند.
• کرخی. کرخی (بیماری عصب پیرامونی) در پا ناشی از آسیب عصبی، پیر شدن یا بیماریهایی شبیه به دیابت است. اعصاب شما دیگر سیگنالهایی در مورد وضعیت پا به مغز نمیفرستند و در نتیجه عدم تعادل رخ میدهد.
• سایر مشکلات عصبی. ناهنجاریهای عصبی همانند بیماری پارکینسون، ناهماهنگی حرکتی، ناهنجاریهای طناب عصبی، و سایر بیماریهای قلبی باعث افزایش خطر مشکلات تعادلی میشوند.
• مشکلات مفصلی و ماهیچهای. با افزایش سن بسیاری از افراد حداقل انواع التهاب مفاصل، درد مفصل، یا ضعیف شدن ماهیچه را تجربه میکنند. اینها میتوانند با توانایی بدنتان در حرکت و واکنش سریع به تغییرات در وضعیت یا حالت اندام تداخل داشته باشند.
• داروها. بسیاری از افراد مسن روزانه داروهای مختلفی مصرف میکنند- هم به صورت تجویز شده هم به صورت محصولاتی که بدون نسخه فروخته میشوند. حس تعادل شما ممکن است توسط برخی از این داروها تحت تاثیر قرار گیرند، مثلاً:
o داروهای ضد صرع
o داروهای مسکن و تسکیندهندهها
o مهار کنندههای بتا (نوعی داروی قلبی)
o داروهای فشار خون
o داروهای بیماری پارکینسون
o برخی داروهای ضد افسردگی
o نیتروگلیسیرین (یک داروی قلبی) در صورتی که با داروهای عدم نعوظ محتوی سیلدنافیل (ویاگارا یا کیالیس) مصرف شود
o داروهای مخدر و افیونی (داروهای ضد درد)
o داروهای خوابآور
o داروهای جایگزین مثل جینکو بیلوبا، ملاتونین، سنت جونز ورت (عصاره گل راعی)، و شاهدانه دارویی
ترکیب داروها یا نوشیدن الکل همراه با هر کدام از این داروها میتواند عدم تعادل شما را بیشتر کند.
مشکلات گوش داخلی
گوش داخلی شما دارای ساختارهای بسیار ریزی است که همراه با هم سیستم وستیبولار (مرکز کنترل تعادل) شما را تشکیل میدهند. این ساختارها شامل مجاری نیمدایره حلزونی شکل پر شده از سیال درون گوش هستند. مجاری نیمدایره توسط موهای ریزی پوشیده شده و تعداد زیادی عصب دارند. موها و عصبها با هم کار میکنند تا شما بتوانید به صورت خودکار موقعیت سر، حرکات بدن و کشش جاذبه را حس کنید. درون حلزون گوش کریستالهای کلسیوم نیز وجود دارد که به شما در حس حرکت و جاذبه کمک میکنند.
محققان گزارش کردهاند که تعداد سلولهای عصلی درون سیستم وستیبولار بعد از 55 سالگی کاهش مییابند. این کاهش با افزایش سن بیشتر میشود.
شرایطی که باعث سرگیجه میشوند
سرگیجه موقعیتی تشنجی خوش خیم
برخی اوقات کریستالهای کلسیوم درون گوش داخلی از جای خود خارج میشوند. این وضعیت میتواند ناشی از عفونت گوش، ضربه به سر، جراحی گوش، یا بالا رفتن سن بروز کند. سپس کریستالها میتوانند به سمت یکی از مجاری نیمدایرهای حرکت کنند. وقتی شما سرتان را تکان میدهید، این کریستالها که در جای نادرست قرار گرفتهاند میتوانند تغییر مکان بدهند. در این صورت، ممکن است پیامهای نادرستی راجع به موقعیت سرتان به سمت مغز ارسال شوند.
سرگیجه موقعیتی تشنجی خوش خیم به صورت ناگهانی و قدرتمند ظاهر میشود. سرگیجه موقعیتی تشنجی خوش خیم شایعترین علت سرگیجه در افراد مسن است. حرکت، ایستادن، غلت زدن در بستر، یا تغییر آرام وضعیت سر آن را تشدید میکند. شدت نشانهها کم و زیاد میشود و بعد از چند دقیقه از بین میروند. ولی طی چند روز به طور متناوب دوباره ظاهر میشوند. علاوه بر سرگیجه ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:
• گیجی و حواس پرتی
• لرزش و از دست دادن تعادل
• تاری دید
• حرکات جانبی و سریع چشم که ممکن است تحت کنترل شما نباشند
• تهوع و استفراغ
• سردردهای میگرنی
لابیرنیت (ورم حاد وستیبولار)
التهاب و تورم گوش داخلی را لابیرنیت میگویند. لابیرنیت میتواند منجر به سرگیجه شدید و مستمری شود که به صورت ناگهانی شروع و چند روز ادامه مییابد. دلایل اصلی آن عبارتند از عفونتهای دستگاه تنفس فوقانی و سایر عفونتهای ویروسی، ولی استرس، خستگی، آلرژی، سیگار، یا الکل میتواند خطر لابیرنیت را افزایش دهد. همچنین ممکن است تهوع، استفراغ، از دست دادن تعادل یا شنوایی را تجربه کنید.
این وضعیت معمولاً خود به خود و بعد از چند روز برطرف میشود، ولی شما بایستی تا زمانی که علایم از بین نرفتهاند در بستر باقی بمانید.
بیماری مینیر
بیماری مینیر شیوع بسیار کمتری نسبت به سرگیجه موقعیتی تشنجی خوش خیم یا لابیرنیت دارد. مینیر میتواند در هر سنی بروز کند، ولی معمولاً در دهه 40 یا 50 سن بروز میکند. مینیر وضعیت بلند مدتی است که به دلیل تجمع مایع درون گوش داخلی، ناشی از عفونتهای ویروسی، آلرژی، یا عوامل دیگر، بروز میکند.
بیماری مینیر ممکن است منجر به بروز علایم زیر شود:
• احساس سرگیجه ناگهانی که 30 دقیقه تا چند ساعت طول میکشد
• از دست دادن متناوب شنوایی، و در نهایت کری دایمی
• شنیدن صدای همهمه، زنگ خوردن، صوت، یا سروصدا در گوش (وزوز گوش)
• احساس پر بودن گوش
میگرن وستیبولار
برخی از افرادی که دچار سردردهای میگرنی میشوند، سرگیجه و انواع دیگر گیجی را حین میگرن یا بین سردردهای میگرنی تجربه میکنند.
تورم عصب شنوایی
تورم عصب شنوایی به معنی رشد خوش خیم (نه سرطانی) عصبی است که گوش داخلی را به مغز متصل میکند. علایم تورم عصب شنوایی میتواند سرگیجه، از دست دادن شنوایی، و وزوز در یک گوش باشد.
دلایل دیگر سرگیجه
سرگیجه میتواند علامت سکته، خونریزی مغزی، یا گرفتگی چندین بافت باشد. در چنین شرایط حادی شما علایم دیگری همراه با سرگیجه خواهید داشت. این علایم عبارتند از مشکلات حاد تعادلی، دید دوتایی، تکلم مبهم، ضعف یا کرخی در عصب صورت، و موارد دیگر. البته، ارائه دهنده خدمات سلامت به سرعت تشخیص خواهد داد که این علایم مربوط به شرایطی است که در بالا به آن اشاره شد.
افت سریع فشار خون (افت فشار خون وضعیتی)
افت سریع فشار خون موقع نشستن یا بلند شدن را افت فشار خون وضعیتی مینامند. این نوع افت فشار خون منجر به گیجی ظرف مدت 3 دقیقه نشستن یا بلند شدن میشود. علاوه بر احساس سستی، ممکن است حالت تهوع، رنگپریدگی و سردی پوست را نیز داشته باشید.
وقتی بعد از نشستن یا دراز کشیدن، بلند میشوید یا میایستید، جاذبه باعث میشود که خون در پاهایتان جمع شود. برای مدتی کوتاه، خون کافی برای قلب، مغز، و بقیه بدنتان وجود ندارد.
در حالت عادی، وقتی که شما به سرعت میایستید، اعصاب و شریانها با هم کار میکنند تا با نیروی جاذبه مقابله کرده، خون را به طور یکنواخت در سرتاسر بدن توزیع کنند. قلب شما سریعتر میتپد، رگهای شما باریکتر میشوند، خون بیشتری گردش مییابد، و فشار خون تثبیت میشود. ولی بسیاری از شرایط و داروهای مورد استفاده افراد مسن میتوانند در این فرایند طبیعی خللی ایجاد کنند. این شرایط و داروها میتوانند منجر به افت سریع فشار خون انقباضی (عدد بالا در قرائت فشار خونتان) شوند.
نمونههایی از شرایطی که میتوانند منجر به افت سریع فشار خون شوند عبارتند از:
• از دست دادن آب بدن. ناشی از عدم نوشیدن مایعات به اندازه کافی، اسهال، استفراغ، داروهایی همانند ادرارآورها (water pills)، یا آب و هوای بسیار گرم.
• مشکلات قلبی. شامل نارسایی قلبی، گرفتگی رگها، حمله قلبی، تپش کند قلب (کندکاری قلب)، یا مشکلات مربوط به دریچه قلب.
• دیابت. دفع مکرر ادرار در دیابتهای کنترل نشده، آسیب عصبی.
• ناهنجاری سیستم عصبی. مثلاً بیماری پارکینسون.
افت ناگهانی فشار خون میتواند توسط برخی از داروهای خاص (داروهای ضد پارکینسون، برخی داروهای ضد افسردگی، داروهای اختلال نعوظ)، ماندن طولانی مدت در بستر، مشکلات عصبی ناشی از سن، کم خونی (کمبود سلولهای قرمز خون)، یا بازخورد نادرست از اعصاب بدنتان نیز بروز کند. برخی داروهای فشار خون نیز میتوانند واکنش بدنتان به نشستن یا ایستادن را تحت تاثیر قرار دهند.
ناهنجاریهای اضطرابی
گیجی میتواند به احساس اضطراب، به خصوص حملات ناگهانی، تنفس شدید، و حالتهای احساسی شدید دیگر نیز ارتباط داشته باشد.
گیجی یا ضعف کردن (پیش غشی)
گیجی ناگهانی یا احساس ضعف بدون از دست دادن هشیاری را پیشغشی (presyncope) میگویند. این حالت به کرات در افراد مسن بروز میکند و میتواند ناشی از شرایط فیزیکی مزمن مثل بیماری قلبی یا دیابت باشد. با توجه به این که این احساسات میتوانند منجر به سقوط شوند، در صورتی که احساس ضعف یا گیجی دارید لازم است بلافاصله مورد ارزیابی قرار گیرید.
متداولترین دلایل افت ناگهانی فشار خون، ناهنجاریهای گوش داخلی، یا ناهنجاریهای اضطرابی هستند.
در صورتی که گیجی یا سرگیجه همراه با هر کدام از موارد زیر دارید بلافاصله به یک متخصص خدمات سلامت مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید:
• آسیب به سر
• سردرد شدید یا غیرعادی
• تب بالای 38.3 درجه
• خشکی گردن
• تاری دید
• از دست دادن ناگهانی شنوایی
• دشواری در تکلم
• ضعف یا کرخی در پا یا بازو
• سقوط
• دشواری در راه رفتن
• درد سینه
• تپش سریع یا کند غیر عادی قلب
• از دست دادن هشیاری
شما هم از تجربیات خود بنویسید: